Przedstawiono teoretyczne podstawy teorii rozpraszania światła w zakresie rayleighowskim i ramanowski z ukierunkowaniem na rozkłady energetyczne. Wskazano na związek kształtu indykatrysy* rozpraszania z wielkością cząstek. Przedstawiono budowę urządzenia, które na podstawie pomiarów pochłaniania i rozpraszania strumienia światła umożliwia pomiar stężenia zapylenia powietrza lub gazów oraz określenie wielkości ziaren pyłów.

Przedstawiono zjawisko rozpraszania światła na dipolach elektrycznych. W pierwszej części wyznaczono pole promieniowania dipola elektrycznego, a następnie przekroje czynne na rozpraszanie. Przeanalizowano rozpraszanie na molekułach nie posiadających własnych momentów dipolowych oraz cząsteczkach polarnych.

The Polish Standard-based definition of dust has been given. Attention has been drawn to the fact that certain classes of dust granularity have adverse effect on living organisms as well as on marine machinery components. The way dusts affect lubricated parts has been shown. The abrasive action of dusts is due to their considerably higher hardness than that of metals. A brief review of air filters in the engine room is provided. Possible applications of a two-stage dust separator (axial cyclone-fabric dust cleaner) are shown as the efficiency of the combined filter is much higher. Indicated are grain composition classes causing particularly intensive wear of machine components.

Theoretical principles of the light scattering theory with a focus on energy distribu-tions within the Rayleigh and Raman ranges are presented. The relation between the shape of the angle distribution of scattered energy and the magnitudes of particles is indicated. On the basis of measurements of the scattering of a stream of light, the author presents a structure of the appliance which enables measurements of the air or gases pollution intensity and the estimation of the magnitudes of the pollution particles.

Air pollution, especially dust pollution resulting from shipboard air-conditioning and ventilation are discussed. The criteria to be satisfied by ship dust collectors are specified. Besides, ship dusters are classified according to the principle of operation. The investigation of operating efficiency of chosen ship dusters uses the method of microanalysis of recovered dust as a comparative criterion. Typical advantages and disadvantages of ship dusters, including two–stage dusters, are pointed out.

The process of progressive degradation of natural environment of the Baltic Sea and the Odra River caused by oil products has been presented. The authors describe the examined area and measurement techniques. The mean values of oil contamination of the Odra River superficial layer have been calculated on the basis of measurements carried out for many years. Besides, the distribution of the oil pollution of water in the perpendicular cross-section at selected points of the Odra River has been presented.

For many years the analysis of concentration residual hydrocarbon and oil in sam-ples of water and soil has been performed using transmission infrared spectroscopy. However, this method will have to be modified due to the prohibition of the use of car-bon tetrachloride, used as a solvent in this method. Another method of measuring the absorption of infrared radiation is horizontal attenuated total reflection( HATR), where benzene could be used as a solvent. A description of the HATR method, its advantages and disadvantages are presented.

There has been analysed the influence of the structural fluctuations on the properties of a dilute metamagnet. The high-and low-concentration approximations have been found to give very close results and the most important influence on the physical quantities originates from the lowest - square fluctuations..

Using the Cumulant Expansion Technique there has been presented the mathematical description of two-sublattice dilute metamagnet with ferro and antiferromagnetic exchange interactions. The derived form of the averaged. Green function it the base for the analysis of the influence of structural fluctuations on the statistical properties of the system.

Analyses of energy distribution of monochromatic light crossing through pollinated area were executed. On the basis of models of measure positions with cuvette as well as flow chamber the possibility of scattering measurement under definite angles was studied and on this basis a dustmeter model was built. In the dustmeter the measure detectors were disposed along the edge of optical element so that it was possible to measure the intensity of scattered light on dust particles of definite granulosis.

Zbudowano miernik mocy promieniowania ciągłego przeznaczony do współpracy z laserrm HeNe, Przy powocy wykonanych filtrów szarych przeprowadzono testowanie miernika celem, określenia uchybień. Uzyskane wyniki testowania przedstawiono na wykresach.

We wstępie podano popularno - naukowy opis opis zasady dziłania lasera HeNe. Uzasadniono potrzebę zbadania stabilności mocy światła lasera typu LG200. Przedstawiono wyniki pomiarów dynamicznych i statycznych oraz interpretację tych wyników.

Na podstawie badań rozproszenia dyfrakcyjnego przedstawiono teoretyczną analizę ograniczeń możliwości pomiaru składu ziarnowego pyłu, Uwzględniając obliczenie sporządzono przykłądowe wykresy rozkładu widma dyfrakcyjnego dla pyłów o różnej ziarnistości. Przeprowadzono analizę wpływu źródła światła i rodzaju detektora na wyniki pomiarów. Zaprezentowano także własną wersję konstrukcji pyłomierza do wyznaczania frakcyjności pyłów, porównując ją z wersją stosowaną w światowych rozwiązaniach.

W elementarnym zakresie przedstawiono teorię rozpraszania i w oparciu o wykorzystanie sprężystego rozpraszania światła scharakteryzowano możliwe kształty indykatrysy rozpraszania w zależności od wielkości cząstek rozpraszających. Przedstawiono model działający pyłomierza do pomiaru rozpraszania w przód i w tył w różnych kształtach bryłowych, czyli umożliwiającego identyfikację rodzaju cząstek oraz ich wielkości.

Na podstawie własnych badań i literatury wykazano zależność wskazań ptłomierzy optycznych od geometrii wiązki pomiarowej oraz kształtu ziaren pyłu. Powiązano współczynnik osłabienia z rozmiarmi i gęstością pyłu oraz z własnościami dielektrycznymi cząstek. Dla niektórych pyłów wykreślono krzywe zależności przekrojów osłabienia w zależności od średnicy wiązki światła.

Przedstawiono charakterystyki promieniowania dla apertur jedno- i dwuwymiarowych na podstawie zasady Huyghensa, przy użyciu aparatu matematycznego analizy fourierowskiej. Uzyskano równania rozkładu widma kątowego dla rozpatrywanych funkcji rozkładu pola na aparaturze. Wykazano w prosty sposób, że symetria kołowa rozkładu pola prowadzi do symetrii kołowej transformaty fourierowskiej. Formę analizy przeprowadzonej a wrtykule należy traktować jako przygotowania do badań rozpoznawania światła na cząstkach materialnych.

Omówiono rodzaje układów optycznych oraz systemy stosowane przy różnych pomiarach. Pokazano wpływ apertury na dokładność pomiaru, a zwłaszcza na wymaganą moc wiązki laserowej.

Przedstawiono główne źródła skażeń radioaktywnych oraz na podstawie hipotezy Vrewera-Dobsona wskazano na strefy kuli ziemskiej o największym zagrożeniu. Podano w zarysie skutki dwu największych awarii jądrowych (Windscale i Czarnobyl). Wskazano na skażenia wynikające z doświadczeń z bronią jądrową i termojądrową.

Wykazano szkodliwość oddziaływania pyłów na organizmy żywe oraz maszyny i urządzenia. Wskazano na możliwość wykorzystania informacji o ziarnistości substancji do uzyskiwania produktów żądanej jakości. Opisano podstawy teoretyczne rozpraszania Reyleigha oraz Mie, jak również możliwości wykorzystania pomiarów rozproszenia do celów technicznych.

Przedstawiono ogólną charakterystykę źródeł zanieczyszczenia produktami ropopochodnymi akwenów morskich. Wskazano na metody spektroskopowe, jako wyróżniające się największą czułością pomiaru zaolejenia.

Przedstawiono wyniki badań cienkich wartsw NiO otrzymanych metodą reaktywnego rozpylania katodowego.

Opierając się na badaniach literaturowych zwrócono uwagę na to, że pyty w zależności od granulacji wywierają szkodliwe działanie na organizmy żywe. jak również na elementy maszyn i urządzeń okrętowych Wskazano na możliwość stosowania urządzeń odpylających a szczególnie dwustopniowego układu: cyklon osiowy - odpylacz tkaninowy. Omówiono zjawiska optyczne zachodzące w procesie pomiarów zapylenia Proces rozchodzenia się promieniowania świetlnego w ośrodku niejednorodnym potraktowano jako wielokrotne oddziaływanie energii z drobinami ośrodka materialnego. Wskazano, te procesy dyfrakcyjne zachodzące w ośrodku zapylonym formują indykatrysę rozproszenia, której kształt wprowadza korelację między wielkością cząstek oraz energią promieniowania. Przebadano zależność współczynnika osłabienia od średnicy wiązki pomiarowej oraz długości fali świetlnej

Spektrometr FTIR należy do nowoczesnych narzędzi badawczych, znajdujących zastosowanie zarówno w laboratoriach naukowo-badawczych, jak i w laboratoriach przemysłowych. Zasada jego działania oparta jest na stosunkowo nowej technice pomiarowej - spektroskopii w podczerwieni z zastosowaniem transformaty Fouriera (FTIR — Fourier Transform InfraRed spectrometry). Ze względu na niewielką liczbę opracowań na jej temat w języku polskim, celowe jest przybliżenie podstaw tej techniki oraz porównanie z klasyczną - dyspersyjną techniką pomiaru widm w podczerwieni.

Autorzy prezentują procedurę odejmowania spektralnego na przykładzie mieszaniny octanu metylu i aceto/enolu. Wskazują istotną rolę prawidłowego doboru współczynnika odejmowania k na jakość otrzymanego widma. Przedstawiona została metoda pozwalająca na bezpośrednie oszacowanie współczynnika k bez konieczności korzystania z dopasowania automatycznego.

Wychodząc z równań Maxwella, opisujących zachowanie się fal elektromagnetycznych w ośrodku dielektrycznym, dokonano modyfikacji ich zapisu celem uzyskania równania umożliwiającego opis zjawisk optycznych w formie mierzalnej, wyrażonej przez natężenie światła Wskazano na różne formy oddziaływania wiązki światła ze zbiorem cząsteczek materialnych Przyjęto, opierając się na teorii Rayleigha, że pomiar rozpraszania pozwoli uzyskać wyniki, które zwiążą kąt rozpraszania z ziarnistością pyłów. Dokonano pomiarów rozkładu natężenia światła rozproszonego na ziarnach pyłów o różnych średnicach cząsteczek. Uzyskano rozkłady kątowe rozproszenia światła, na podstawie których można pokusić się o przygotowanie eksperymentu prowadzącego do określenia ziarnistości nieznanych składów frakcyjnych

Wskazano na źródła największych zanieczyszczeń środowiska produktami ropopochodnymi oraz na dążenie do ich ograniczenia przez wprowadzenie konwencji międzynarodowych. W badaniach zanieczyszczeń olejowych szczególną przydatność posiada zastosowanie spektroskopii w podczerwieni. Opisano spektrofotometr dwuwiązkowy służący jako miernik widma absorpcyjnego oraz teoretyczne zależności pomiędzy intensywnością i częstością widma a strukturą badanych molekuł. Na podstawie wieloletnich pomiarów zebrano dane informujące o poziomie zaolejenia wód spływających rzeką Odrą do morza z całej jej zlewni oraz o dodatkowym zaolejeniu, jakie wnoszą duże zakłady energetyczne umieszczone przy jej ujściu. Wskazano na przyrosty zaolejenia w okresach występowania kataklizmów powodziowych oraz zwrócono uwagę na fakt, że rejestrowane poziomy zaolejenia są bardzo niskie w odniesieniu do norm i nie powodują zagrożenia środowiska morskiego.

Przedstawiono usystematyzowany zestaw wielkości oraz jednostek używanych w ochronie radiologicznej podając ich brzmienie w układzie SI, jak również jednostki pozuukladowe, Wskazano na dopuszczalną wartość mocy równoważnika dawki, przy której nie występuje zagrożenie zdrowia człowieka. Wskazano na wynikające z cyrkulacji powietrza zwiększone koncentracje pyłów radioaktywnych na określonych szerokościach geograficznych oraz na zagrożenia we flocie wynikające ze stosowania preparatów radioizotopowych i transportu surowców o fhxl-wyższonej radioaktywności.